နောက်ခံသမိုင်း

မြန်မာနိုင်ငံမှာ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော် မြန်မာဘုရင်များ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံအဖြစ် တည်ရှိခဲ့စဉ်တည်းက မင်းမှုထမ်းများအား ရွေးချယ်ခန့်ထားသည့် စနစ်၊ စံနှုန်းများနှင့်အညီ လက်ရုံးရည်၊ နှလုံးရည်၊ သတ္တိ၊ ဗျတ္တိ၊ ထူးချွန်ထက်မြက်သော အမှုတော်ထမ်းများ ရရှိစေရန်အတွက် ပြိုင်ပွဲများ၊ စာပြန်ပွဲများ ကုန်းဘောင်နှောင်းခေတ်ကာလ မြန်မာမင်းများ လက်ထက် ဝန်ထမ်းခန့်ထားသည့်စနစ်အနေဖြင့် နေပြည်တော်အုပ်ချုပ်ရေးအဆင့်နှင့်ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေးအဆင့်ဟူ၍ တိကျစွာသတ်မှတ်ထားပြီး နေပြည်တော် သို့မဟုတ် ဗဟိုအဆင့်တွင် လွှတ်ရုံး ငါးရပ်ဟု ခေါ်တွင်သော လွှတ်တော်၊ ဗြဲတိုက်၊ ရှေ့ရုံး၊ နောက်ရုံး၊ တရားရုံးတို့ကို ဖွဲ့စည်းထား ရှိပါတယ်။

မြန်မာဘုရင်ခေတ်မှာ အမှုထမ်းများကို ယေဘုယျအားဖြင့် ရိုးရာအမှုထမ်းများနဲ့ ဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်၏ အရည်အချင်းအလိုက် ခန့်ထားသော အမှုထမ်းများဆိုပြီး ၂ မျိုးခွဲခြားနိုင်ပါသည်။ ခန့်ထား ရာမှာလည်း ပြန်တမ်းကြီးခံ၊ ပြန်တမ်းရိုးခံနဲ့ အမိန့်တော်မှာတမ်း၊ အမိန့်တော် မှတ်သားချက်အရ ခန့်ထားသူများဆိုပြီး ၃ မျိုး ခွဲခြားထားခဲ့ပါသည်။
ဗြိတိသျှကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအတွင်း မြန်မာဘုရင်များ၏ မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ဖျက်သိမ်း ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စတင်အခြေချ အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီနိုင်ငံ ဝန်ထမ်းစနစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ အစားထိုးကျင့်သုံးဆောင်ရွက်လာခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း အရာရှိအများစုမှာ ဗြိတိသျှ သို့မဟုတ် အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယမြို့ပြဝန်ထမ်း (India Civil Service) ၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်ဝန်ထမ်းတို့၏ အဓိကဦးတည်ဆောင်ရွက်ချက်မှာ ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေး/ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် အခွန်ကောက်ခံရေး တို့ပင်ဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရာထူးဝန်အဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်း ခြင်းမပြုနိုင်မီ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်ကာလ ၁၈၈၁ ခုနှစ်၌ မြန်မာနိုင်ငံဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးတွင် သင့်တော် သူများကို ရွေးချယ်ခန့်ထားနိုင်ရေးအတွက် မြို့အုပ်များနှင့် စာရေး၊ စာချီများအား ယှဉ်ပြိုင်ရေးဖြေ စာမေးပွဲစနစ်ဖြင့် ပညာရေးဆင်ဒီကိတ် (Educational Syndicate)ခေါ် အဖွဲ့က ရှေးဦးစွာ စစ်ဆေး ရွေးချယ်ခဲ့ပါသည်။ ပထမဦးဆုံးသော ရာထူးဝန်အဖွဲ့ဟုသတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။
၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် အဆိုပါပညာရေးဆင်ဒီကိတ် အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းပြီး အဆင့်မြင့်တန်းနှင့် အငယ်တန်း ဝန်ထမ်းများကို ရွေးချယ်ခန့်ထားနိုင်ရန်အတွက် ရွေးချယ်ခန့်ထားရေးအဖွဲ့ (Selection Board) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ဤအဖွဲ့ သည် ရွေးချယ်ရေးနှင့် ခန့်အပ်ရေးတို့အတွက် လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော ဒုတိယမြောက် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ပင် ဖြစ်ပါသည်။
၁၉၃၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရအက်ဥပဒေအရ ရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ၁၉၃၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၁) ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ ရာထူးဝန်အဖွဲ့မှ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တတိယမြောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ဖြစ်ပါသည်။ ဂျပန်ခေတ်ကာလ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံဝန်ထမ်း အဖွဲ့ အစည်းများကို စနစ်တကျ ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ ထိုစဉ်ကဖွဲ့စည်းခဲ့သော အဖွဲ့ သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စတုတ္ထမြောက် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ဖြစ်ပါသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည်လွတ်လပ်သည့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံဖြစ်လာပြီး နောက် ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ဝန်ထမ်းများ ရွေးချယ်ခန့်ထားနိုင်ရန်အတွက် ပြည်ထောင်စု ရာထူးဝန်အဖွဲ့ ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ဤအဖွဲ့သည် ပဉ္စမမြောက် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ ဖြစ်ပါသည်။
၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ မေလ (၄) ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်း၍ ဗဟိုပြည်သူ့ ဝန်ထမ်းများရွေးချယ်လေ့ကျင့် နေရာချထားရေးအဖွဲ့ဟု ပြုပြင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ဤဗဟိုပြည်သူ့ ဝန်ထမ်းများ ရွေးချယ်လေ့ကျင့်နေရာချထားရေးအဖွဲ့သည် အမည်အားဖြင့် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ဟု ခေါ်ဝေါ် သတ်မှတ်ခြင်းမပြုခဲ့သော်လည်း ရာထူးဝန်အဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များကိုပင် တာဝန်ခံဆောင်ရွက်ရသည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရာ ဆဋ္ဌမမြောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ပင် ဖြစ်ပါသည်။
၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်ကောင်စီသည် ဝန်ထမ်းရွေးချယ်လေ့ကျင့်ရေးအဖွဲ့ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပေးခဲ့ပါသည်၊ ယင်းဥပဒေအရ ဝန်ထမ်းရွေးချယ်လေ့ကျင့်ရေးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ဤအဖွဲ့သည် သတ္တမမြောက်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ပင်ဖြစ်ပါသည်။ အဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး အာဏာပိုင်ကို တိုက်ရိုက်တာဝန်ခံရပြီး ယခင်ကကဲ့သို့ ဝန်ထမ်းများရွေးချယ်ခြင်း၊ လေ့ကျင့်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခြင်းအပြင် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို စိစစ်ခြင်း၊ ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများ၊ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်များ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ စံနှုန်းများနှင့် မူဝါဒလမ်းညွှန်ချက်များ ချမှတ်နိုင်ရေးတို့အတွက် နိုင်ငံတော်၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး အာဏာပိုင်အား အထောက်အကူပြုရပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဝန်ထမ်းရွေးချယ်လေ့ကျင့်ရေးအဖွဲ့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စအဝဝကို တစ်စုတစ်ပေါင်းတည်းပြုထားသည့် တာဝန်များကို တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ရသည့် ဗဟိုဝန်ထမ်းရေးရာအဖွဲ့အစည်း (Central Personnel Agency) တစ်ရပ်အသွင် ဆောင်ခဲ့ပါသည်။
တစ်ဖန် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၈) ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီမှ ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ(၃၀) ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ အဋ္ဌမမြောက် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ ဖြစ်ပါသည်။ ဆက်လက်ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၊ ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို အသစ်ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ နဝမမြောက် ရာထူးဝန်အဖွဲ့ဖြစ်ပါသည်။
ကနဦးရာထူးရွေးချယ် ခန့်ထားရေးတာဝန်ကိုပဲ ထမ်းဆောင်ခဲ့ရပြီး ၁၉၇၂ မှာ အသစ် ဖွဲ့စည်းသည့် ဗဟိုပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများ ရွေးချယ်လေ့ကျင့်နေရာချထားရေးအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး လေ့ကျင့်ရေးတာဝန်တွေပါ ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ၁၉၇၇ ခုနှစ် ဝန်ထမ်းရွေးချယ် လေ့ကျင့်ရေးအဖွဲ့၊ ဥပဒေအရ သတ်မှတ်ထားသော အဓိကတာဝန်များမှာ နိုင်ငံတော်၏ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများတွင် လိုအပ်သော ဝန်ထမ်းများကို ရွေးချယ်ခြင်းနှင့် လေ့ကျင့်ခြင်း၊ ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများ၊ မူဝါဒလမ်းညွှန်ချက်များ ချမှတ်နိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီအား အထောက်အကူပြုခြင်းနှင့် ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စရပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သုတေသနပြုလုပ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည် ။
၂၀၂၁ ခုနှစ် ၊ဖေဖော်ဝါရီလ (၁)ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဦးသန်းဆွေ ၊ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ဦးစစ်အေး ၊ ဦးဆန်းမြင့်၊ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်၊ ဦးရဲနိုင်၊ ဦးစိုးတင့်၊သူရဦးဘိုနီ တို့ပါဝင်သည့် ပြည်ထောင်စုရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။